مصالحى که در ايجاد بناهاى دورهٔ اسلامى بکار مىرفته متنوع است. هدف از تشريح مصالح سنتى اين است که اولاً با فرهنگ و سابقهٔ اين مصالح که امروزه بطور مؤثر در ساختمانهاى مورد استفاده است آشنا شويم و نحوهٔ تهيه آن را بدانيم. اين مصالح عبارتند از: خشت، آجر، آهک، گچ، سنگ، چوب، خاک، ماسه، ملات، قير، فلز، رنگ، شيشه.
آجر
مهمترين مصالح ساختمانى در ايران، قبل و بعد از اسلام آجر بوده است. اين آجرها معمولاً به شکل مربع است. از آجر در تزئين بنا نيز استفاده مىشد و از اوايل اسلام تا دورهٔ تيمورى تزئين بيشتر بناها با آجرکارى است. آجرهاى پخته به رنگهاى قرمز و قرمز تيره، زرد کمرنگ ساخته مىشده و در بخشهاى مختلف بنا بکار مىرفته است. مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع اردستان، مسجد کبير يزد و حمام گنجعلىخان کرمان و ... نمونههايى از هنر آجرکارى در دورههاى مختلف تاريخى هستند.
آجر نوعى مصالح مصنوعى است که از ترکيب خاک و آب به روش سنتى بدست مىآيد و بعد در کوره پخته مىشود. از اين مصالح در جزر، پايه، قوسها، ستونها، ديوارسازىها، پوشش طاقها و گنبدها، کفپوشها و بسيارى موارد ديگر استفاده مىشود. آجرهاى نما در انواع آجر نيمگرد، آجر قاشقي، کلهگنجشکي، دندان موشي، شش ضلعى و ... بکار مىروند.
آهک
آهک فرآوردهاى است که پيش از پيدايش تاريخ، توسط بشر شناخته شده بوده است. گفته مىشود روش پختن آهک را يونانىها از ايرانيان و روميان از يونانىها آموختند. از ملات آهک در پىسازى و کرسىچينى و ديوارسازى در بناهاى قديمى بکار رفته است. امروزه نيز آهک يکى از مصالح مفيد و موثر در ساختمان است. برخى سنگهاى آهکى را در پوشش کف، ازاره، پلهها و نماها بکار مىبرند و برخى براى ملات پخته شده و مصرف مىشوند.
خاک
خاک داراى انواعى است و خاکرس نوع مرغوب آن است که در سفالگرى استفاده مىشود. بهترين خاک رس به رنگ قرمز و عارى از ناخالصى است که به آن خاک چينى مىگويند. بطورکلى خاکهايى که بيش از ۵۰ درصدشان خاکرس باشد، خاکهاى پرمايهاند. اگر ۵۰ درصد وزنشان رس داشته باشند خاکهاى خالص و اگر کمتر از اين مقدار يعنى بين ۳۰ تا ۳۵ درصد مقدار وزن خاک، خاکرس باشد، خاکهاى کممايهاند.
ماسه
ماسه از مصالحى است که بصورت ترکيب با آهک بعنوان ملاتى مقاوم در پىسازىهاى آجرى و ساير کارها استفاده مىشود. ماسه بشکل مستقيم قدمتى ۳۰۰۰ ساله دارد. ماسه گاه بطور طبيعى وجود دارد و گاه به روش مصنوعى از طريق خرد کردن سنگ گرانيت - سنگ آهک متراکم و ديگر سنگهاى متراکم بدست مىآيد.
ملات
ملات مواد خميرى و چسبندهاى است که جهت اتصال رجها به يکديگر و براى بوجود آوردن جسم واحدى از اسکلت و استخوانبندى ساختمان بکار مىرود. بطورکلى مقاومت ملات به وضع اقليم، مکان و محيط و نوع ساختمان بستگى کامل دارد. کاربرد ملاتها با پيدايش معمارى سنتى کاملاً همراه بوده است. ملاتها انواعى مثل ملات گِل، ملات کاهگل، ملات ريگ، ملات گچ و خاک، ملات گچ، ملات گل آهک، ملات ماسه آهک، ملات ساروج، ملات ماسه سيمان و ملات باتارد دارد.
ایران گرد ...
ما را در سایت ایران گرد دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : hsi irangard بازدید : 197 تاريخ : يکشنبه 22 فروردين 1400 ساعت: 22:08