از دیرباز راههای بسیاری برای تردد مسافران و کاروانهای تجاری وجود داشت که به واسطه موقعیت جغرافیایی و عوارض طبیعی در طول تاریخ صدها پل برای سهولت رفت و آمد مسافران روی رودها و درهها ساخته شد که از برخی از آنها هنوز استفاده میشود و بسیاری از آنها نیز ویران شده است. در اینجا به معرفی ده پل تاریخی در گوشه و کنار این سرزمین باستانی میپردازیم.
پل جی
این پل که مربوط به دوره ساسانیان و پیش از اسلام است در چهار کیلومتری شرق اصفهان و روی زایندهرود ساخته شده است. نوع ساخت این پل که در میان چشمههای آن قوسهای زیبای کوچکی اجرا شده، هنوز کاملا سالم و پابرجا و قابل استفاده است. این پل را میتوان قدیمیترین پل ساخته شده روی زایندهرود نامید که بارها در طول تاریخ و بویژه در قرون اولیه اسلامی مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته است. مصالح به کار رفته در این پل خشت و آجر و ساروج است و کارشناسان دلیل استقامت و ماندگاری آن را نیز همین موضوع میدانند.
طول این پل 105 متر و عرض آن پنج متر است که این امر سبب شده رفت و آمد مسافران و کاروانها از روی آن به سادگی انجام شود. به گواه بسیاری از باستان شناسان دلیل اولیه ساخت این پل، استفاده از آن در لشکرکشیهای نظامی بوده که بعدها مورد استفاده تجاری و... قرار گرفت.
در دوران صدر اسلام این پل با نام پل حسین شناخته میشد و در نزدیکی آن تعداد زیادی آثار و ابنیه با شکوه ساخته شده بود.
پل دختر لرستان
این پل ابتدای جاده پلدختر خرمآباد و در ورودی شهر پلدختر قرار گرفته است. اكنون تنها دو طاق چشمه در طرفین منتهیالیه شرق و غرب باقی ماندهاند که جاده آسفالته از زیر طاق چشمه شرقی عبور میکند و در منتهیالیه غرب نیز طاق چشمهاش ارتفاع کمی دارد. این دومین پلی است كه در لرستان بنام «كر و دت» یا پل دختر مشهور است هرچند این بنا قرن چهار هجری قمری مورد مرمت و تجدید بنا قرار گرفته است، اما اصل آن بنا به احتمال زیاد مربوط به دوره ساسانی است.
جهت پل شرقی ـ غربی وطول آن 270 متر است و پایههای پهن و قطور آن از سنگ ساخته شدهاند. امروزه تنها یك طاق از پل موجود است كه جاده خرمآباد ـ اندیمشك از زیر آن میگذرد. بلندای این طاق 18 متر از سطح آسفالت است و نزدیك به 30 متر از آب رودخانه ارتفاع دارد. عرض چشمه موجود 5/11 متر است.
درباره وجهه تسمیه پل برخی آن را منتسب به ایزد بانو آناهیتا میدانند. بیتردید این پل اهمیت ویژهای در ارتباط بین مناطق جنوب با غرب و مركز و شمال داشته و علاوه بر اتصال لرستان و ایلام راه اصلی شاپورخواست به جندیشاپور شهر قدیمی خوزستان (دوره ساسانی) به شمار میرفته است.
اكنون پنج پایه ستون و ستون سالم باقی مانده و بقایای چهار پایه ستون تخریب شده نیز در محل عبور آب دیده میشود. در منتهیالیه غربی پل، ورودی شیبداری به سمت جاده قدیم تعبیه شده است و مسافران از طریق عبور از این پل امکان عبور از رودخانه و دره آن را پیدا میکردند. در منتهیالیه شرقی و در کنار طاق چشمه سالم، دو طاق نمای کوچگ به صورت L در کنار هم قرار گرفته و مسیر به گونهای است که مسافران با استفاده از سطح شیبدار و برگشت آن از روی قوس اول به سمت پایین حرکت کرده و از زیر قوس دوم از پل خارج میشدند.
پل دختر میانه
مسافرانی که از زنجان به میانه سفر میکنند در مسیر خود و در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر میانه با چشمانداز پلی بسیار زیبا روی رود قزل اوزن روبهرو خواهند شد که حدود 600 سال پیش و در دوران پیش از صفویان و مقارن با عصر تیموری ساخته شده است. البته برخی از باستان شناسان، شالوده اولیه این پل را هم مربوط به دوران ساسانیان میدانند.
این پل دارای یک دهانه بزرگ و دو دهانه جانبی کوچک در طرفین است. در طول تاریخ مسافران و جهانگردان بسیاری از این مسیر عبور کرده و به توصیف این پل زیبا پرداختهاند. یکی از مشهورترین این افراد مادام دیولافواست که در دوره قاجاریه به ایران سفر کرد و کل مشاهدات سفر خود به ایران و عراق را در قالب سفرنامهای زیبا به نگارش درآورد.
پروفسور پوپ در كتاب بررسی هنرهای ایران، تاریخ بنای پل را اواخر قرن 15 میلادی (قرن 10 هجری) دانسته و نام معمار آن را حاج عباس بن الحاج محمد بن العباس قزوینی و نام حاكم وقت را محمد روان بن عثمان القزوینی نوشته است.
نکته تاسفبار در مورد این پل، تخریب عمدی آن به وسیله مواد منفجره در زمان حکومت پهلوی و توسط خرابکاران و متمردان محلی است که موجب شد بخش میانی این پل کاملا آسیبدیده و از بین برود، این پل به اندازهای سالم و استوار باقی مانده است که اگر این اتفاق روی نمیداد، هنوز قابل استفاده بود. این موضوع سبب شد اهالی محل، این پل را با نام پل شکسته نیز خطاب کنند.
ایران گرد ...
ما را در سایت ایران گرد دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : hsi irangard بازدید : 209 تاريخ : يکشنبه 22 فروردين 1400 ساعت: 22:00